اثر کانی های رسی بر فرسایش پذیری خاک ها در دشت تبریز

با توجه به پیامد های زیانبار فرسایش در تخریب و کاهش حاصلخیزی خاک، جهت حفاظت آن و کاهش میزان فرسایش در هر منطقه نیاز به شناخت درست این پدیده و همین طور عوامل موثر بر آن میباشد. یکی از این عوامل مهم و موثر در فرسایش خاک، فرسایش پذیری آن می باشد که به خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و مینرالوژیکی خاک و روش های مدیریتی بستگی دارد و هدف از این تحقیق بررسی اثر نوع کانیهای رسی بر میزان فرسایش پذیری خاک می باشد. بنابراین یازده خاک از خانواده های مختلف دشت تبریز بررسی شده توسط احمدی انتخاب و نوع و میزان نسبی کانی های رسی موجود در هر خاک به روش کیفی و نیمه کمی تعیین شد. در روش کیفی مشخص گردید که اکثر خاک ها، حاوی مخلوطی از کانی های ایلیت، اسمکتیت، کوارتز، کائولینیت و کلریت (اولیه و ثانویه) می باشندو همچنین با استفاده از بررسی نیمه کمی مقدار نسبی هر کانی مشخص گردید که در خاک ها با میزان فرسایش پذیری بالا به طور معمول کانی انبساط پذیر اسمکتیت به مقدار زیاد بوده، ولی در خاک ها با میزان فرسایش پذیری پایین، دارای مقادیر زیادی از کانی های کوارتز، ایلیت و کائولینیت می باشند. همچنین از طریق بررسی ضریب همبستگی بین کانی های رسی با فاکتور فرسایش پذیری ارتباط مثبت و معنی دار با اسمکتیت و یک ارتباط منفی و معنی دار هم بین کانی کوارتز و فاکتور فرسایش پذیری بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان به رابطه خطی (k_i=735323.79+45427.913 smectite r^2=0.76) بین فرسایش پذیری و نوع کانی ها بر اساس رگرسیون چند متغیره گام به گام نیز اشاره کرد، همچنین از خواص فیزیکی و شمیایی، مقادیر رس،شن، سیلت، درصد اشباع، میزان آهک، مواد آلی، ph و sar نیز می توانند مقادیر فرسایش پذیری را تحت تأثیر قرار دادند و بین فاکتور فرسایش پذیری و میزان رس، درصد اشباع و sar همبستگی مثبت و معنی دار در سطح یک درصد مشاهده شد، در صورتی که درصد سیلت، وکربنات کلسیم معادل و ph همبستگی مثبت و معنی داری در سطح پنج درصد می باشد و همچنین میزان شن همبستگی منفی و معنی داری در سطح 1 درصد با فاکتور فرسایش پذیری دارد. بنابر این بر اساس مطالعه کلیه فاکتورها در فرسایش پذیری می توان نتیجه گرفت که نوع و میزان کانی های رسی هم از جمله عوامل مهم و تاثیر گذار بر میزان فرسایش پذیری خاک می باشند و بایستی در مدیریت خاک ها مد نظر قرار گیرند.